Het onderwerp ‘ESG-rapportages’ wordt voor grote bedrijven met de dag actueler. Want ook niet-beursgenoteerde ondernemingen krijgen spoedig met voorbereidingen die uit de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) voortvloeien van doen. “De eerste partijen uit ons cliëntenbestand zijn er al voorzichtig mee bezig. Andere ondernemers kijken liever eerst de kunst af bij de pioniers”, stelt De Beer-partner Paul van Ierland. “Maar wacht niet te lang, is mijn advies. Wil je in 2026 over boekjaar 2025 kunnen rapporteren, dan moet je sommige informatie al vanaf 1 januari 2025 gaan verzamelen.”
2026 klinkt nog tamelijk ver weg, realiseert de accountant zich. “Maar niet alle benodigde data is achteraf nog te verkrijgen”, zo geeft hij aan. “Neem nu je energieverbruik. Rapporteren over 2025 betekent dat het niet voldoende is om in december van dat jaar je meterstanden af te lezen. Voor een compleet beeld moet je immers ook weten wat op 1 januari de situatie was. Zaak dus om bij dat soort dingen op tijd stil te staan.”
Rapportageplicht vanaf 2026
In de nieuwe Europese richtlijn staat gedetailleerd beschreven waarover te rapporteren. Alles draait om drie grote thema’s: milieu, maatschappij en bestuur. In navolging van de beursgenoteerde bedrijven zijn vanaf 2026 ook de grote niet-beursgenoteerde ondernemingen aan de beurt om op die gebieden jaarlijks inzicht te geven. Paul: “Onder meer aan de hand van een aantal vaste thema’s. En met datapoints die uitgelezen kunnen worden via XBRL; vergelijkbaar met de manier waarop jaarrekeningen bij de Kamer van Koophandel en de Belastingdienst worden aangeleverd.” De crux? “Ondernemers moeten zelf bepalen welke thema’s voor hun bedrijf belangrijk zijn. Welke impact de onderneming heeft op de omgeving, en vice versa.”
Aan de accountants van onder andere De Beer vervolgens de taak om iets van de rapportages te vinden. “Het belangrijkste: het proces. Hoe komt een onderneming aan de informatie? Zijn die data toetsbaar? En: zijn er geen grote thema’s gemist? Al met al moet de accountant beoordelen of de procedures rondom het duurzaamheidsverslag zodanig ingestoken zijn dat de verkregen informatie ook echt bruikbaar is.” Best lastig, zo geeft de accountant toe. “Want in hoeverre is onze toch vooral cijfermatig opgeleide beroepsgroep deskundig genoeg om daar iets over te zeggen?” Gelukkig is daar Zero CO2. “Bij dat platform zijn allerlei kennispartijen aangehaakt die we kunnen raadplegen of waarnaar we klanten indien nodig zullen doorverwijzen.”
Meteen in actie komen?
ESG-rapportages betekenen een zware administratieve last en een flinke tijdsinvestering voor bedrijven, geeft Paul te kennen. Op tijd tot actie overgaan dus, zo bepleit hij nogmaals. Liever nog: nu meteen. “Ben je er op tijd bij, dan heb je bijvoorbeeld nog enige vrijheid om een zo gunstig mogelijk meetjaar te kiezen voor de beschrijving van de bedrijfsmatige ontwikkelingen op duurzaamheidsgebied.”
Voor diegenen die inderdaad onmiddellijk in actie willen schieten, raadt de De Beer-accountant de volgende stappen aan:
- Stel een ESG-team samen
Bepaal wie iets wezenlijks kan zeggen over dit thema en benoem heel concreet de taken en rollen. - Maak je waardeketen inzichtelijk
Bepaal welke partijen om je heen jouw doelstellingen raken. “Neem een blikje tomaten in de supermarkt. Wil je de gehele keten blootleggen, dan moet je – via thema’s als transport en arbeid – mogelijk helemaal terug tot aan de zaadveredelaar. Daar heb je dus ook informatie van je toeleveranciers voor nodig.” - Materiële thema’s vaststellen
Stel op basis van je waardeketen de invloed van de omgeving op de onderneming én omgekeerd vast. “Als de akkers van een akkerbouwbedrijf aan de oevers van de Maas bij regen steeds vaker vollopen, is klimaatverandering van grote invloed op de financiële situatie. Dat maakt het meteen een materieel thema.” Aan de andere kant gebruikt zo’n onderneming misschien veel kunstmest. “Dat raakt dan weer onderwerpen als bodemleven, biodiversiteit en zuiver drinkwater.” Kijk eerst zelf naar de thema’s, maar betrek vervolgens ook stakeholders bij deze stap. Hoe kijken zij op het gebied van duurzaamheid naar de onderneming? - Selecteer een datamodel
Kies jouw datamodel; hoe kun je de benodigde informatie verzamelen en zorg je tegelijkertijd dat alles achteraf voldoende toetsbaar is? - Rapporteren
Ga schrijven en datapoints ‘taggen’. - Controle
Laat je rapportage beoordelen door een assuranceprovider.
Software en hulp
Één geruststelling: voor een steuntje in de rug vóór en tijdens het opstellen van ESG-rapportages is volgens Paul veel software beschikbaar. “Ook best goede, die je echt door het stappenplan heen loodst.” Er zit wel veel verschil tussen, zo vult hij aan. “De enige overeenkomst is eigenlijk dat nog niet één tool helemaal af is. Dat maakt de keuze natuurlijk best lastig.” Wat dat betreft is daar nog altijd de helpende hand van de De Beer-accountants. “Wij kunnen indien gewenst meekijken. Goed aansluitende software is immers afhankelijk van vele bedrijfsspecifieke factoren, zoals omvang, branche, type en de diepgang die op specifieke thema’s nodig is.”
De klant moet overigens wel echt zelf de te behandelen thema’s voor de rapportage bepalen, benadrukt hij. “Aangezien wij achteraf assurance moeten afgeven, dient onze rol op dat gebied beperkt te blijven”, legt hij uit. “Maar onder andere door Zero CO2 beschikken we over een netwerk met adviseurs die de ondernemingen goed bij kunnen staan.” En bedrijven die uit eigen beweging een duurzaamheidsverslag willen opstellen? “Een partij waarvan het document niet getoetst hoeft te worden, begeleiden we natuurlijk graag zelf.”